Środowisko – Zapylanie – JAKOŚĆ MIODU.

Konferencja podczas Ogólnopolskiego Konkursu PSZCZELARZ ROKU 2019 r.

Warszawa, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 10.10.2019 r

Jakość handlowa miodu

Agnieszka Sudoł

Naczelnik Wydziału Kontroli Artykułów Pochodzenia
Roślinnego i Nawozów Biuro Kontroli Jakości Handlowej

Główny Inspektorat JHARS

Wymagania prawne

Jakość handlowa zdefiniowana została w ustawie o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych¹ jako cechy artykułu rolno-spożywczego dotyczące jego właściwości organoleptycznych, fizykochemicznych i mikrobiologicznych
w zakresie technologii produkcji, wielkości lub masy oraz wymagania wynikające ze sposobu produkcji, opakowania, prezentacji i oznakowania, nieobjęte wymaganiami sanitarnymi, weterynaryjnymi lub fitosanitarnymi.

Wyjściowym aktem prawnym dla przepisów w zakresie jakości handlowej miodu jest zharmonizowana dyrektywa Rady 2001/110/WE odnosząca się do miodu². Dyrektywa ta została wdrożona do krajowego porządku prawnego w następujących przepisach: rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu³, rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych⁴.

Mówiąc o jakości handlowej miodu należy również pamiętać
o rozporządzeniu (UE) nr 1169/2011w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (…)⁵. Przepis ten wprowadza horyzontalne wymagania w zakresie znakowania żywności i ma zastosowanie do wszystkich środków spożywczych, w tym miodu.

W przypadku miodu, którego produkcja podstawowa odbyła się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, warto w oznakowaniu zamieścić informację „Produkt polski” lub wykorzystać ustalony
w przepisach znak graficzny⁶. Wymagania jakie musi spełnić miód oznakowany jako „Produkt polski” zostały określone
w ustawie o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (art. 7b). Zastosowanie tego typu informacji w oznakowaniu miodu krajowego dodatkowo podkreśla jego pochodzenia i stanowi bezpośredni przekaz dla konsumenta. Podawanie informacji „Produkt polski” jest dobrowolne i bezpłatne.Kontrola jakości handlowej miodu

Wprowadzane do obrotu artykuły rolno-spożywcze (w tym miód) powinny spełniać wymagania w zakresie jakości handlowej, jeżeli w przepisach o jakości handlowej zostały określone takie wymagania, oraz dodatkowe wymagania dotyczące tych artykułów, jeżeli ich spełnienie zostało zadeklarowane przez producenta.

Kontrolą w zakresie jakości handlowej miodu w produkcji oraz w obrocie (z wyłączeniem handlu detalicznego) zajmuje się Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (w skrócie IJHARS). Kontrole prowadzone są również na etapie importu miodu z krajów trzecich. Wszelkie działania kontrolne realizowane są w oparciu o analizę ryzyka.

W przypadku, gdy miód skontrolowany na terenie kraju nie spełnia wymagań w zakresie jakości handlowej zastosowanie mają odpowiednie kary administracyjne, w tym kary finansowe. Jeżeli miód nie spełnia wymagań na etapie importu z krajów trzecich wydaje się zakaz wprowadzenia do obrotu w drodze decyzji administracyjnej. Taki miód nie może zostać wprowadzony na teren Unii Europejskiej.

Wyniki kontroli urzędowych miodu przeprowadzonych
w 2018 r.

Właściwie w każdym roku Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych przeprowadza ogólnokrajową kontrolę miodu. Kontrola przeprowadzona w III kwartale 2018 r. objęła swoim zasięgiem wszystkie województwa. Przeprowadzono ją w 58 podmiotach prowadzących działalność w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu miodem. Niewłaściwą jakość handlową stwierdzono w przypadku miodu pochodzącego z 22 podmiotów (co stanowiło 38% ogółu skontrolowanych). W skontrolowanych 18 podmiotach prowadzących Rolniczy Handel Detaliczny (RHD) nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie jakości handlowej miodu.

Kontrolą objęto:

w zakresie zgodności z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa
i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu⁷ oraz deklaracją producenta – 65 partii miodu, o łącznej masie 5 986,5 kg, w tym przeprowadzono analizę pyłkową 49 partii miodów, o łącznej masie 4 436,4 kg,
w zakresie prawidłowości znakowania – 92 partie miodu,
o łącznej masie 12 218,4 kg.

Wyniki kontroli:

wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu nie spełniało 14 partii (tj. 21,5% skontrolowanych partii), o łącznej masie 898,9 kg (tj. 15,0% masy skontrolowanych partii), w tym:

parametrów organoleptycznych nie spełniały 3 partie miodu (tj. 4,6% partii skontrolowanych), o łącznej masie 99,6 kg (tj. 1,7% masy partii skontrolowanych). Niezgodności dotyczyły nietypowego smaku i zapachu dla odpowiednich odmian miodów oraz oznak fermentacji,
parametrów fizykochemicznych nie spełniało 5 partii miodu (tj. 7,7% partii skontrolowanych), o łącznej masie 285,9 kg (tj. 4,8% masy partii skontrolowanych). Niezgodności dotyczyły: zaniżonej wartości liczby diastazowej, zaniżonej zawartości proliny, zawyżonej zawartości 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF),
w przypadku 11 partii miodu (tj. 22,4% partii dla których przeprowadzono analizę pyłkową), o łącznej masie 748,8 kg (tj. 16,9% masy partii skontrolowanych pod kątem analizy pyłkowej) stwierdzono brak przewagi pyłku przewodniego, na podstawie którego określa się nazwę miodu odmianowego (tj. lipowego, akacjowego, gryczanego), a także obecność pyłków wskazujących na inne niż deklarowano pochodzenie geograficzne miodu,

wymagań w zakresie znakowania nie spełniały 33 partie miodu (tj. 35,9% skontrolowanych partii), o łącznej masie 2 737,3 kg (tj. 22,4% masy skontrolowanych partii). Stwierdzono między innymi następujące nieprawidłowości:

podanie niezgodnej z prawdą nazwy miodu nektarowego odmianowego (w oparciu o wyniki analizy pyłkowej stwierdzono, że rodzaj pyłku na podstawie którego określono nazwę miodu nektarowego nie występował w znacznej przewadze),
zastosowanie określenia „naturalny” w nazwie miodu, co mogło sugerować, że inne miody znajdujące się w obrocie nie są produktami naturalnymi,
brak określenia rodzaju miodu (np. nie podano „nektarowy”),
brak informacji o kraju pochodzenia,
podanie niezgodnej z prawdą informacji o kraju pochodzenia.

W stosunku do wyników poprzedniej kontroli przeprowadzonej w IV kwartale 2017 r. można zauważyć wzrost nieprawidłowości dotyczących cech organoleptycznych (o 1,2 punktów procentowych), a spadek nieprawidłowości dotyczących parametrów fizykochemicznych (o 2,5 punktów procentowych) (Wykres 1).

Wykres 1. Udział partii niezgodnych w stosunku do skontrolowanych przez IJHARS, z podziałem na rodzaj stwierdzonych nieprawidłowości (lata 2012, 2013, 2017, 2018).

W porównaniu do wyników kontroli przeprowadzonej w IV kwartale 2017 r., stwierdzono spadek nieprawidłowości w zakresie zawartości pyłku przewodniego o 9,3 punktów procentowych. Na podstawie przeprowadzonej kontroli ustalono, że nieprawidłowości w zakresie znakowania stanowiły 35,9% sprawdzonych partii miodu. W porównaniu do poprzedniej kontroli z IV kwartału 2017 r. ilość nieprawidłowości w tym zakresie pozostaje na takim samym poziomie.

Podsumowanie

Mając na względzie wyniki kontroli oraz stwierdzane nieprawidłowości Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych podejmuje dalsze działania mające na celu monitorowanie jakości handlowej miodu wprowadzanego do obrotu na terenie kraju, z uwzględnieniem szczegółowych analiz laboratoryjnych, w tym zawartości pyłku przewodniego,
a także poprawnego znakowania.